The party is over
Η ευμάρεια -φαινομενική ή μη- που χαρακτηρίζει το δυτικό τρόπο ζωής φτάνει σε ένα τέλος. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό.Είναι περίεργο, αλλά με το που ξημερώνει μια νέα χρονιά βαπτιζόμαστε ξανά, μηδενίζουμε το κοντέρ και ξεκινάμε από την αρχή, με περισσότερη αισιοδοξία, αφήνοντας πίσω όλα όσα μας πίκραναν τους προηγούμενους 12 μήνες. Τουλάχιστον αυτό κάναμε μέχρι τώρα. Όμως, φέτος πρώτη φορά βλέπουμε τόσο βαριά σύννεφα μπροστά μας. Το πέρασμα του 2008 μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και πως το ροζ φρούριο που μας περιβάλλει μπορεί να καταρρεύσει από τη μία στιγμή στην άλλη.
Η ανασφάλεια εισέβαλε ξαφνικά στα σπίτια του ανεπτυγμένου κόσμου, ένα συναίσθημα άγνωστο για τις νέες γενιές. Κοντά στα 65 χρόνια από τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, και η δυτική Ευρώπη και η Αμερική απολάμβαναν όλη αυτήν την περίοδο τη συνεχή ανάπτυξη και βίωναν τον υπερκαταναλωτισμό, αγοράζοντας με δανεικά λεφτά και υποθηκεύοντας το μέλλον, που όλοι θεωρούσαν δεδομένο ότι θα είναι ακόμα καλύτερο. Έτσι, από τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, οπότε ο κόσμος ζούσε με τη λογική της αποταμίευσης και του «φάε, παιδί μου, μήπως γίνει πόλεμος», περάσαμε στις αγορές με 36 δόσεις και στις δίαιτες για «να χάσετε εύκολα 20 κιλά σε ένα μήνα».
Η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού έκανε τη facelift εξέλιξη του καπιταλισμού να μοιάζει με έναν ασφαλή μονόδρομο, έως ότου όλη αυτή η ευφορία άρχισε να θυμίζει τις καλές ημέρες του Χρηματιστηρίου, όταν οι περισσότεροι γνώριζαν ότι θα τελείωναν, αλλά κανείς δεν ήθελε να το πιστέψει. Κάτι δηλαδή σαν τον Τιτανικό, που βυθιζόταν, με την ορχήστρα να παίζει εύθυμα...
Τι μας περιμένει; Κανείς δε γνωρίζει και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει. Αν υπήρχε όντως μια μαγική γυάλινη σφαίρα, οι τρεις μεγάλοι του Ντιτρόιτ θα είχαν βγάλει εγκαίρως μικρά αυτοκίνητα, πριν το πετρέλαιο βάλει πλώρη για τα 140 δολάρια. Κι εκείνοι που προέβλεπαν ότι σε μερικούς μήνες θα άγγιζε τα 200 δολάρια (και, στην καλύτερη, δε θα έπεφτε κάτω από τα 100) διαψεύστηκαν επίσης όταν καταποντίστηκε κάτω από τα 50. «Ποιος θα επιβιώσει από την οικονομική κρίση;» αναρωτιέται η «κλαδική» εφημερίδα της αυτοκινητοβιομηχανίας Automotive News, και ο Σέρτζιο Μαρκιόνε, πρόεδρος του Fiat Group, εκτιμά πως μόνο έξι εταιρείες θα τη βγάλουν καθαρή, προμηνύοντας λουκέτα και συγχωνεύσεις. Αναμφίβολα το έχουμε ξανακούσει αυτό το σενάριο, αλλά δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι οι περισσότερες οικονομίες θα μπουν έτσι κι αλλιώς σε μια τροχιά επιβράδυνσης. Οι συνέπειες, όπως πάντα, αναμένεται ότι πρωταρχικά θα πλήξουν τους εργαζομένους.
Από εκεί και πέρα, αναζητώντας μια νότα αισιοδοξίας, ίσως όλο αυτό το ταρακούνημα επαναφέρει κάποιες χαμένες αξίες στη ζωή μας. Που σημαίνει ότι η ευτυχία δε συμβαδίζει κατ’ ανάγκη με το καταναλωτικό ράλλυ στο οποίο έχουμε αποδοθεί, δηλαδή με την αγορά ενός ακόμα μεγαλύτερου, καλύτερα εξοπλισμένου και ελκυστικότερου τετράτροχου, μιας οθόνης πλάσματος 42 ιντσών με Blu-ray player ή μιας full-frame ψηφιακής φωτογραφικής μηχανής με 24 Megapixels. Γιατί τα καλούδια της τεχνολογίας δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός. Μπορείς να βγεις έξω και να δημιουργήσεις με οποιαδήποτε κάμερα, να απολαύσεις μια ταινία στην παλιά CRT τηλεόραση (που στο φινάλε έχει και καλύτερη χρωματική απόδοση) και να ξεκινήσεις σήμερα το ταξίδι που τόσα χρόνια σχεδίαζες για όταν θα αγόραζες καινούργιο αυτοκίνητο..._ Μ. Σ.